Dziewięćdziesięciolatka młoda jak nastolatka

Pani Irena, artystka wyjątkowej miary, o rzadko spotykanym talencie komicznym, cieszy się od kilkudziesięciu lat ogromną sympatią i życzliwością wielbicieli. Nie lubi opowiadać o sobie. Uważa, że najwięcej powinno mówić o niej to, co robi. Twierdzi, że nawet gdyby mogła cofnąć czas, to wybrałaby po raz drugi aktorstwo. Dlaczego? - Bo to dar Boży. W tym zawodzie się sprawdziłam, uprawiałam go z pasją i przyjemnością.

O czytaniu roli

Stefania Grodzieńska, wielka dama polskiej kultury, uważa, że Kwiatkowska nie ma i nie będzie miała następczyni, bo nikt do końca nie zgłębił, na czym tak naprawdę polega jej fenomen. Wydaje się jednak, że nie ma w nim niczego tajemniczego. Sukces aktorki to wypadkowa pracy i talentu.
Talent to dar Boży. Snop światła na to, czym jest dla aktora, rzuca następująca anegdotka: - Spytałam kiedyś wielką polską aktorkę, Irenę Eichlerównę, jak ona podchodzi do roli - opowiada pani Irena. - Odpowiedziała: "No cóż, czytam". Szybko zrozumiałam, o co jej chodzi. Każdy z aktorów czyta rolę, a jedynie od jego talentu zależy, ile się doczyta.

O małych rolach i zarabianiu pieniędzy

Profesjonalnego podejścia do zawodu starała się uczyć swoich studentów. - Doświadczony aktor po dwóch zdaniach widzi, czy student przygotował się, czy nie - opowiada. - Miałam kiedyś do czynienia ze studentem, który nie popracował nad tym, co miał zadane. Powiedziałam: "Widzisz, ja staram się i kiedy mam wykład z wami, to wszystko ustawiam tak, by wam nie sprawić zawodu". On na to: "Pani dobrze mówić, bo pani zarabia". Odparowałam: "A ty już masz co sprzedać? Ja właśnie pracuję nad tym, żebyś ty też zarabiał". Na szczęście, ten student bardzo wziął sobie później te słowa do serca.
Przed każdym występem aktorka koncentruje się przez kilka godzin. - Należy tak robić - tłumaczy. - Nie można od towarzyskiej rozmowy przejść od razu na scenę. Nie można bowiem zrobić zawodu publiczności, która liczy na to, że to może będzie coś ciekawego.
Jest znakomitą interpretatorką każdej roli. Również drugoplanowych. "Kobieta pracująca", kreowana przez nią w serialu "Czterdziestolatek", weszła na stałe do historii polskiego filmu. - Mała rola - w porównaniu z dużą - wymaga jeszcze więcej pracy nad tym, co przekazuje tekst - tłumaczy pani Irena. - W dużej roli może pan być tu trochę lepszy, tam trochę gorszy... i jakoś to ujdzie. A w małej musi pan od razu "wystrzelić". Albo pan przepada.

O muzykalności

Poza teatrem i filmem odnosi wielkie sukcesy w piosence aktorskiej i kabarecie. Przez wiele lat była jedną z gwiazd Kabaretu Starszych Panów. - Na próbach atmosfera była bardzo przyjazna, a wykonawcy równorzędni: Barbara Krafftówna, Wiesław Gołas, Wiesław Michnikowski i inni - wspomina tamte czasy. - Nie należałam do tych najbardziej muzykalnych członków zespołu. Raczej do pracowitych (tu wybucha serdecznym śmiechem), ale to nie zastąpi muzykalności. Starałam się jednak jakoś wybrnąć ze swojej słabości. Kiedy miałam wykonać piosenkę z muzyką Jerzego Wasowskiego, to zawsze prosiłam go: "Ty mi ją zaśpiewaj, a ja zobaczę, co to ma z tego wyjść". Podczas przedstawienia ja śpiewałam, on grał... i strasznie trzęsły mu się łopatki i plecy, tak się zaśmiewał. Nie zawsze uważałam to za pozytywny odruch.
Pani Irena - wśród wielu głosów na temat jej kunsztu - szczególnie ceni sobie zdanie Krzysztofa Teodora Toeplitza. - Powiedział swego czasu: "kiedy Kwiatkowska występuje, muszę się bardzo skupić". To bardzo pozytywna opinia, a pan Toeplitz to nie byle kto. Tak więc zapamiętałam sobie to zdanie na całe życie.

O pomocy Ducha Świętego

Ucieka od wypowiadania się na tematy polityczne, międzynarodowe. - Wie pan, ja się na tym tak bardzo nie znam.
Podkreśla, że wielką rolę w jej życiu odgrywa wiara, modlitwa. Każdy dzień stara się rozpoczynać od mszy św. Ta potrzeba umocniła się w niej od czasu śmierci męża, Bolesława Kielskiego. - Wielką rolę w moim życiu odgrywa na przykład wiara w Ducha Świętego - zwierza się. - Artyści - aktorzy, malarze, rzeźbiarze - modlą się do Niego bardzo intensywnie przed rozpoczęciem pracy. Proszą o natchnienie. A Duch Święty im pomaga.
Wielokrotnie namawiano ją do napisania biografii. Odmawiała. Raz dała się namówić na "wywiad-rzekę". Dziennikarz, zanim przystąpił do zadawania pytań, poprosił o "pikantne szczegóły". Odpowiedziała, że do ich ujawniania służy raczej konfesjonał. - No i odczepił się - mówi pani Irena, nie bez satysfakcji.

O rybach pieczonych i jubileuszach

We wrześniu ub.r. ukończyła 90 lat. Trudno w to uwierzyć, patrząc, z jaką werwą i poczuciem humoru porusza się po scenie. - Lekarka powtarza mi, że biologicznie nie odpowiadam swojej metryce - śmieje się. - Ale to nie moja zasługa. Natura tak mnie obdarzyła. A naturą, życiem rządzi Opatrzność.
Czy ma swoje tajemne sposoby na zachowanie tak wyśmienitej formy? Pani Irena uważa, że to kwestia odpowiedniego żywienia. - Młodzieży i starszym paniom mogę polecić to, co usłyszałam w rozmowie z pewną Szwajcarką u Bliklego: że bardzo dobre są ryby pieczone. Przy czym są to ryby tłuste. Przyszłam wtedy do domu i powiedziałam do pani, która mi prowadziła gospodarstwo: nie jemy już pstrągów, bo to chuda ryba. Taką kuchnię stosuję i może to podziałało.
Z okazji urodzin pani Ireny w warszawskim Teatrze Polskim była wielka gala. Ale aktorka nie lubi hucznego świętowania jubileuszy. - Sztuka aktorska jest sztuką pokorną - uważa. - A te uroczystości, wychwalania są niepotrzebne... Mnie to nawet trochę krępuje. Jestem wdzięczna, kiedy ludzie przyjmują dobrze moją pracę, ale robić z tego duże uroczystości? Nie bardzo się w tym dobrze czuję.

O popularności i Internecie

Ujmujący jest dystans Kwiatkowskiej wobec entuzjastycznych opinii na jej temat. Kiedy przytoczyłem kilka głosów wielbicieli jej talentu, jakie można znaleźć w Internecie, pani Irena w ogóle nie zwróciła uwagi na ich treść. - Zainteresowało mnie, że jestem w Internecie. W ogóle nie mam pojęcia, jak się nim posługiwać, a ja już tam jestem. Coś podobnego! Popularna jestem chyba - stwierdziła, po czym puściła do mnie figlarnie oko.
Nie dałem jednak za wygraną i przytoczyłem jedno z internetowych życzeń z okazji niedawnego jubileuszu: "190 lat wspaniałego życia i dalszego raczenia nas wspaniałymi rolami. Niech nam żyje". A pani Irena na to: - Dziękuję! Bóg zapłać!