Stary Cmentarz w Rzeszowie - galeria rzeźb pod gołym niebem

- Zwłaszcza w okresie świątecznym zachęcam wszystkich mieszkańców do spacerów po Starym Cmentarzu w Rzeszowie – mówi Wiesław Walat, prezes Stowarzyszenia Opieki nad Starym Cmentarzem im. Włodzimierza Kozło.

To miejsce spoczynku wielu znanych rzeszowian, których nazwiska noszą dziś ulice. Pochowany jest tu na przykład Wiktor Adam Zbyszewski h. Topór (1818 – 1896), dr praw, adwokat krajowy. Jako jeden z pierwszych otrzymał godność honorowego obywatela Rzeszowa. Podczas powstania styczniowego rząd narodowy mianował Zbyszewskiego komisarzem wojennym obwodu rzeszowskiego. Za zaangażowanie w pomoc powstańcom - jeszcze przed zakończeniem walk aresztowany i osadzony jako przestępca polityczny w rzeszowskim więzieniu w zamku. Doprowadził do założenia Towarzystwa gimnastycznego „Sokół”. Publicysta, właściciel „Dziennika Polskiego”, współzałożyciel „Kuriera Rzeszowskiego”.

Odnajdziemy także grób Alfonsa Roderyka Alsa (1839 – 1905), dr praw, adwokata, założyciela wraz ze

Zbyszewskim koła prawników w Rzeszowie. Als cieszył się ogromnym zaufaniem i sympatią kolegów palestry. Odegrał ważną rolę w powiększeniu granic miasta negocjując przyłączenie Ruskiej Wsi, przysiółków Staroniwy i Drabinianki. Stworzył zawiązek przytuliska brata Alberta. Grób rodzinny Alsów wykonany z szarego granitu w krakowskiej pracowni Edwarda Stechlika.

Na Starym Cmentarzu pochowany jest też Józef Barzycki (1840 – 1908), lekarz powiatowy. Odkrył, że w miastach i miasteczkach powiatu rzeszowskiego zamiast wody studziennej mieszkańcy pili rozcieńczony mocz (zajmowaliśmy wówczas w Austrii jedno z ostatnich miejsc, jeżeli chodzi o stan sanitarny).

Najstarszy odkryty na Starym Cmentarzu grób pochodzi z 1810 r. Według napisu spoczywa tu Mieciu Lerer (ur. 2 stycznia 1808 r., zm. 27 marca 1810 r.).

Na Starym Cmentarzu znajdziemy cenne rzeźby autorstwa Antona i Johanna Schimserów, braci niemieckiego pochodzenia. Spod ich dłuta wyszły: pomnik Anioła Śmierci na grobie Tekli Konarskiej, dwa bliźniacze pomniki w formie steli greckich upamiętniające członków rodziny Hiblów (tuż za kościołem Św. Trójcy, z płaskorzeźbami przedstawiającymi siedzące kobiety – żałobnice), pomnik nagrobny Ludwiki z Holtzerów Odrobinowej. Mamy też pomniki,

które wyszły z pracowni Juliana Markowskiego, Edwarda Stehlika, Fabiana Hochstima, Józefa Kuleszy, Franciszka Fischera, Kazimierza Mularskiego, Kazimierza Chodzińskiego, trzech pokoleń rzeszowskich kamieniarzy Janików.

Tegoroczna, XIII kwesta na rzecz ratowania pomników nagrobnych na Starym Cmentarzu poświęcona jest spoczywającym tu 8 burmistrzom. Pochowani tu zostali: Leon Schott, Wojciech Kalinowski, Wiktor Adam Zbyszewski, Feliks Jaśkiewicz, Edward Gabriel Neugebauer, Jan Pogonowski, Adam Geisler, Stanisław Jabłoński.

W opracowaniu tego materiału pomocna nam była książka Wiktorii Helwin „Stary Cmentarz w Rzeszowie 1792-1909”.