Spółdzielnie energetyczne: wspólnie wytwarzają zieloną energię i się nią dzielą

Spółdzielnia energetyczna to rodzaj spółdzielni, której członkowie wspólnie inwestują w instalacje OZE i dzielą się wytworzoną w nich energią. Mogą ją tworzyć osoby fizyczne i/lub osoby prawne (np. lokalne samorządy i przedsiębiorstwa) na terenie gmin wiejskich i miejsko-wiejskich. Zasady działania spółdzielni energetycznych regulują przepisy Ustawy o odnawialnych źródłach energii z dnia 20 lutego 2015 r.

Co istotne, spółdzielnia taka może produkować energię wyłącznie z odnawialnych źródeł. Mowa tu m.in. o fotowoltaice, biogazie, farmach wiatrowych. W naszym kraju najpopularniejsza jest fotowoltaika i obecnie wszystkie istniejące spółdzielnie wytwarzają energię właśnie z niej.

– Odnawialne źródła są fundamentem spółdzielni energetycznych – podkreśla Janusz Buda, przewodniczący rady nadzorczej Spółdzielni Energetycznej Nasza Energia w Mszanie (to pierwsza tego typu spółdzielnia na Śląsku i druga w Polsce). – Wiemy, że rola węgla będzie się zmniejszała. Wszyscy chcemy mieć czyste powietrze i żyć w czystym środowisku. I właśnie dzięki OZE możemy to osiągnąć – dodaje.

Jak wskazuje nasz rozmówca, kiedyś ludzkość miała erę pary, potem erę silników spalinowych, a teraz wchodzimy w erę odnawialnych źródeł energii.

– Chcemy czy nie, nie uciekniemy od tego. To jest przyszłość. OZE będą się rozwijać – zaznacza Janusz Buda.

Wytwarzanie energii w instalacjach OZE to niejedyny wymóg, jaki musi spełnić spółdzielnia, by móc działać. Drugi jest taki, że ta energia może być produkowana wyłącznie w ramach działalności prowadzonej na rzecz spółdzielni i jej członków.

– Spółdzielnia nie może świadczyć np. usług dystrybucji energii, jednak ostatnia nowelizacja dopuszcza możliwość obrotu energią lub ciepłem – wyjaśnia Agnieszka Stupkiewicz, radczyni prawna z Fundacji Frank Bold, specjalizująca się w tematyce spółdzielni energetycznych.

Co więc w sytuacji, gdy spółdzielnia wyprodukuje więcej energii, niż jest w stanie sama skonsumować? Wówczas nadwyżki energii trafiają do sieci. Spółdzielnia może je odebrać w późniejszym terminie, ale już nie w stosunku 1:1, lecz 1:0,6. Oznacza to, że spółdzielnia może odebrać 60% ilości energii wprowadzonej wcześniej do sieci (jest to sposób rozliczenia na zasadach net-meteringu, w cyklu rocznym).

A jak wyglądają zasady podziału energii w spółdzielni oraz wzajemne rozliczenia jej członków? – Przepisy nie określają szczegółów rozliczenia spółdzielni ze swoimi członkami, poza tym, że rozliczenie cenowe powinno uwzględniać proporcję ilości pobranej energii przez każdego członka. Z tego względu spółdzielnia sama określa zasady w tym zakresie – tłumaczy Agnieszka Stupkiewicz. I dodaje, że stosowne postanowienia należy zawrzeć w statucie, uchwale walnego zgromadzenia, uchwałach zarządu, a także w indywidualnych umowach.

Na koniec warto jeszcze wspomnieć o źródłach finansowania spółdzielni energetycznych. Mogą one być finansowane np. z: wpisowego, udziałów, funduszów spółdzielni (np. operacyjnego), przychodów z działalności gospodarczej, darowizn i spadków oraz dofinansowania i innych finansowych mechanizmów wsparcia.

Dodajmy, że obecnie spółdzielnie energetyczne (a wraz z nimi także klastry energii i jednostki samorządu terytorialnego) mogą starać się o dofinansowanie swoich dokumentacji przedinwestycyjnych i koncepcji rozwoju w zakresie OZE. Ministerstwo Rozwoju i Technologii we wrześniu rozpoczęło nabór wniosków. Potrwa on do końca tego roku lub do osiągnięcia wskaźników inwestycji. Budżet całego programu wynosi ok. 435 mln zł. Spółdzielnie energetyczne mogą liczyć maksymalnie na 400 tys. zł dofinansowania (więcej: www.spolecznoscienergetyczne.gov.pl).