Plaga wyłudzeń kredytowych. Jak jej przeciwdziałać

Takie dwa podstawowe wnioski wynikają z lektury najnowszego raportu przygotowanego przez Konferencję Przedsiębiorstw Finansowych oraz EY.

Postęp technologii a przestępczość zorganizowana
Instytucje finansowe zawsze były celem przestępców. Jednak dziś w czasie szybkiego postępu technologii oraz rozwijającej się przestępczości zorganizowanej coraz trudniej jest bankom i innym instytucjom finansowym być „o krok” przed ich działaniami. Jeżeli dodamy do tego otoczenie regulacyjne – tajemnica bankowa, ochrona danych osobowych, przeciwdziałanie praniu brudnych pieniędzy – oczywiste staje się, że pracownicy sektora finansowego muszą nieustannie zachowywać czujność i doskonalić się, aby uchronić ich bank i inne instytucje przed tzw. ”fraudem”. Stąd tak istotne znaczenie mają cykliczne badania. Ich wyniki pozwalają na zidentyfikowanie zmian zarówno produktów, metod oraz miejsc, gdzie koncentrują się wyłudzenia.

Pośrednicy kredytowi najbardziej narażeni na wyłudzenia
W II półroczu 2012 roku najbardziej narażonym na wyłudzenia kanałem sprzedaży w instytucjach finansowych w Polsce byli pośrednicy kredytowi, a jako najbezpieczniejsze wskazywane były oddziały własne. - Taka sytuacja _– jak zauważa Mariusz Witalis, Partner w dziale Zarządzania Ryzykiem Nadużyć EY – utrzymuje się od początku historii badania, tj. 2009 roku. _

Stosunkowo ryzykowne pozostają również kanały zdalne (Internet, telefon). Brak bezpośredniego kontaktu sprawcy z pracownikiem instytucji finansowej może mieć tu znaczący wpływ na skłonność do popełniania nadużyć przez nieuczciwych klientów.
W przypadku sprzedaży internetowej do wyłudzeń skłania pozorna anonimowość oraz możliwość uderzenia w kilka instytucji finansowych w krótkich odstępach czasu, co nie jest możliwe w przypadku sprzedaży tradycyjnej.

Kto to robi

Analiza przekroju płci i wieku wskazuje, że sprawcami wyłudzeń kredytów są najczęściej mężczyźni, w przedziale wiekowym 25-35 lat, a zatem najprawdopodobniej osoby w większości aktywne zawodowo i najbardziej zainteresowane produktami kredytowymi. Jako najmniej ryzykowną grupę wskazywano klientów w wieku powyżej 45 lat (zaledwie 4% respondentów wskazało tę grupę jako najbardziej ryzykowną).
Analiza produktów bankowych pod względem podatności na wyłudzenie dowiodła, że największym ryzykiem II półroczu 2012 roku był obarczony segment kredytów gotówkowych – tak wskazało 70% respondentów, czyli dziesięciokrotnie więcej niż w odniesieniu do segmentu kredytów mieszkaniowych. Stosunkowo rzadko jako narażone na wyłudzenia były wskazywane też kredyty ratalne i karty kredytowe.

- Co interesujące, kredytów samochodowych nie wskazano ani razu jako narażone na takie ryzyko. W przypadku tych ostatnich skuteczną blokadą wyłudzeń jest dominująca forma dystrybucji poprzez salony autoryzowanych dilerów samochodowych – stwierdził dr Mirosław Bieszki, Doradca Ekonomiczny KPF.
Najczęściej wykorzystywanymi w II połowie 2012 roku w instytucjach finansowych narzędziami przeciwdziałania nadużyciom były osobne procedury regulujące zasady prowadzenia postępowań, narzędzia informatyczne dedykowane wykrywaniu przypadków nadużyć, a także zespół wewnętrzny wyznaczony do wykrywania nieprawidłowości i walki z nadużyciami (każdą z tych kategorii wskazało około 70% respondentów). Najrzadziej stosowanym narzędziem, wskazywanym przez mniej niż co trzeciego respondenta była anonimowa linia informowania o przypadkach nadużyć.

Walka z wyłudzeniami
Pod względem skuteczności walki z wyłudzeniami, najlepiej ocenianymi metodami była weryfikacja danych przy podejmowaniu decyzji kredytowej, a także weryfikacja dokumentów przez pracowników front office. O przewadze tych narzędzi świadczy z pewnością fakt, że pozwalają one na wykrywanie nieprawidłowości jeszcze przed udzieleniem kredytu klientowi, na etapie składania wniosku. Innymi skutecznymi metodami są działania samodzielnego zespołu antyfraudowego, wewnętrzne bazy danych lub karty scoringowe i systemy zarządzania ryzykiem. Ograniczoną skuteczność w ocenie ekspertów posiadają kanały anonimowego informowania o nadużyciach i audyty zewnętrzne.
Badanie „Wyłudzenia kredytów w segmencie detalicznym” prowadzone jest przez Konferencję Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce i EY od 2009 roku wśród instytucji finansowych oferujących kredyty na polskim rynku. Badanie ma charakter percepcyjny, ma na celu poznanie opinii ekspertów w zakresie skali wyłudzeń i ich rodzajów, metod zapobiegania i walki z nadużyciami. Wyniki badania są prezentowane podczas Kongresu Antyfraudowego, który stał się doskonałym miejscem na wymianę opinii, doświadczeń pomiędzy ekspertami rynku oraz szansą na rozpoczęcie lub wzbogaceniem możliwości współpracy uczestników rynku. Tegoroczny Kongres Antyfraudowy odbędzie się w dniu 2 października 2013 roku w Hotelu Marriott w Warszawie. Więcej informacji o projekcie na stronie www.kpf.pl.