Nad Jasiołką 3,5 tysiąca lat temu istniał wielki gród

- Odkrycie w Brzezówce było dużą sensacją w środowisku - mówi archeolog Jan Gancarski, dyrektor Muzeum Podkarpackiego w Krośnie, które prowadziło wykopaliska w dorzeczu Jasiołki i Wisłoki.

Ich efektem było odkrycie pradziejowych grodzisk z epoki brązu i wydobycie spod ziemi kilku tysięcy zabytków. Najciekawsze z nich zostaną wyeksponowane na stałej wystawie archeologicznej w Muzeum Podkarpackim w Krośnie.

- W tej chwili udało nam się już zrekonstruować niektóre formy naczyń i bardziej szczegółowo zanalizować wydobyty materiał - opowiada Gancarski. - Uzyskaliśmy też wyniki pierwszych badań metodą radiowęglową.

Ta metoda pozwala na szczegółowe datowanie wieku przedmiotów. Służy temu wykorzystanie izotopów węgla. Krośnieńskie muzeum zleciło badania laboratoriom w Poznaniu i pod Krakowem, gdzie przekazano próbki z terenu grodziska. Otrzymało już dwa pierwsze wyniki datowania.

- Potwierdziły one nasze przypuszczenia, że odkryte przez nas grodzisko jest obiektem obronnym z epoki brązu. Fachowcy datują je na lata 1500-1300 przed Chrystusem - mówi Jan Gancarski.

Archeolodzy nie mają najmniejszych wątpliwości co do tego, że gród założony nad Jasiołką, na obszarze ponad dwóch hektarów, był związany z wysoko rozwiniętą kulturą Otomani-Füzesabony. To ta sama ludność, która żyła w grodzisku w podjasielskiej Trzcinicy nad Ropą, w miejscu, gdzie dziś znajduje się słynny skansen Karpacka Troja.

W okresie średniowiecza Brzezówka została ponownie zamieszkana - tym razem przez Słowian. Wykorzystali oni obronny charakter tego miejsca i pozostałości wałów.

- Osada ma położenie bardzo charakterystyczne dla osad obronnych ludności kultury Otomani-Füzesabony - opisuje Gancarski. - Stanowiło doskonałe pole obserwacji całej okolicy. Osada znajduje się na cyplu wyniesionym ponad 30 metrów nad dolinę Jasiołki, odciętym bocznymi głębokimi dolinami. Wystarczyło z jednej strony postawić zaporę, by stała się niedostępna.

Osada była łatwa do obrony, a zaletą miejsca pozostawała też bliskość wody i żyzne gleby, z powodzeniem wykorzystywane przez mieszkańców. Kultura Otomani-Füzesabony to fenomen epoki brązu pod względem poziomu rozwoju. Jej przedstawiciele mieli znakomitą gospodarkę, hodowlę, rolnictwo, potrafili wyrabiać narzędzia, np. z metalu.

Archeolodzy przebadali do tej pory trzy wykopy: dwa na majdanie, czyli w centrum grodu, i jeden przecinający otaczający go wał. Badania będą kontynuowane. - Zamierzamy przekopać podgrodzie i obwałowanie wokół niego - mówi Gancarski.