Jak założyć spółdzielnię energetyczną? Krok po kroku

W Unii Europejskiej działa ponad 3,5 tys. spółdzielni energetycznych. W Polsce są to nowe podmioty na rynku energii, więc mamy ich dopiero ok. 20. Cieszą się jednak coraz większą popularnością i szybko ich przybywa.

Czym jest spółdzielnia energetyczna? Jak podaje Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR), jej podstawą jest zrzeszenie lokalnego społeczeństwa, jednostek samorządu terytorialnego lub przedsiębiorców w celu budowy nowych lub łączenia ze sobą już istniejących instalacji odnawialnych źródeł energii (OZE). Członkowie spółdzielni wspólnie wytwarzają zieloną energię i dzielą się nią, rozliczając się ze sobą według ustalonych wcześniej zasad.

Proces zawiązywania spółdzielni należy rozpocząć od spełnienia wymogów określonych przepisami.

Po pierwsze podmioty takie mogą funkcjonować w gminach wiejskich lub miejsko-wiejskich, na obszarze nie więcej niż trzech gmin bezpośrednio ze sobą sąsiadujących. Spółdzielnia może posiadać wyłącznie OZE, czyli fotowoltaikę, turbiny wiatrowe, biogazownie czy elektrownie wodne.

Po drugie spółdzielnię mogą założyć wyłącznie osoby prawne, wyłącznie osoby fizyczne bądź osoby prawne wraz z fizycznymi. Spółdzielcami mogą być więc np. gospodarstwa domowe, samorządy lokalne, organizacje społeczne czy przedsiębiorstwa.

– Wymóg formalny jest taki, że spółdzielnia musi liczyć minimum trzy osoby prawne lub co najmniej 10 osób fizycznych – podaje Agnieszka Stupkiewicz, radczyni prawna z Fundacji Frank Bold, specjalizująca się w tematyce spółdzielni energetycznych.

Po trzecie spółdzielnia może wytwarzać energię z OZE wyłącznie na własne potrzeby. Jej członkowie muszą być podłączeni do zdefiniowanej obszarowo sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub sieci gazowej albo ciepłowniczej. Spółdzielnia energetyczna jest zobowiązana do zawarcia umowy wyłącznie z jednym sprzedawcą energii.

Przygotowania do założenia spółdzielni energetycznej należy rozpocząć od dokonania analizy prawnej, ekonomicznej i technicznej oraz opracowania bilansu energetycznego, który będzie zawierał informacje o rocznym zużyciu energii w obiektach, które mają znaleźć się w spółdzielni, oraz o wielkości produkcji z OZE.

Tu należy pamiętać, że gdy spółdzielnia wytwarza energię elektryczną, to sprawność wszystkich instalacji OZE musi umożliwiać pokrycie w ciągu roku nie mniej niż 70% potrzeb własnych spółdzielni (w przypadku nowych spółdzielni, które będą zarejestrowane do końca 2025 r. – 40%), a moc nie może przekraczać 10 MW. Gdy zaś wytwarzane jest ciepło, łączna moc nie może przekraczać 30 MW, a w przypadku biogazu roczna wydajność instalacji nie może przekraczać 40 mln metrów sześciennych.

Gdy wszystkie wyżej wymienione wymogi są spełnione, można rozpocząć procedurę zakładania spółdzielni energetycznej. Oto najważniejsze kroki:

1. Uchwalenie statutu spółdzielni energetycznej – to najważniejsze prawo wiążące spółdzielnię oraz określające zasady jej funkcjonowania. Statut powinien też zawierać zapisy dotyczące m.in. wzajemnego rozliczania się członków spółdzielni.
2. Wybór organów spółdzielni: walnego zgromadzenia, rady nadzorczej, zarządu.
3. KRS – spółdzielnia energetyczna podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, dlatego należy złożyć stosowny wniosek o jej rejestrację.
4. OSD – spółdzielnia energetyczna może funkcjonować na obszarze jednego operatora systemu dystrybucyjnego. Należy więc złożyć wniosek o wydanie warunków przyłączenia do OSD, a następnie zawrzeć umowę dystrybucyjną.
5. KOWR – spółdzielnia może podjąć działalność dopiero po rejestracji w wykazie Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa. Dlatego należy złożyć w KOWR stosowny wniosek.

Artykuł przygotowany na podstawie materiałów informacyjnych KOWR i Fundacji Frank.