Bunkier Hitlera w Stępinie na Podkarpaciu

[galeria_glowna]

Po wojnie schronem zarządzało Wojska Polskie. W latach 60. przekazano go w dzierżawę Rzeszowskiemu Oddziałowi Narodowego Banku Polskiego. Schron miał być składnicą mennicy państwowej, ale NBP przekazał go w dzierżawę Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w Stępinie, która zaadoptowała go na... pieczarkarnię. W roku 2000 schron przekazano gminie Frysztak.

Gigantyczna budowla do dziś skrywa swoje tajemnice.

Żelbetowy wąż w Stępinie to schron kolejowy - Anglage Sud, jedna z kilku wojennych kwater Adolfa Hitlera, tzw. Fuhrerhauptquartier (FHQ). Schron wygląda niemal tak samo, jak 68 lat temu, kiedy to będący u szczytu swoich sukcesów wojennych szef III Rzeszy podejmował tu swojego sojusznika.

Wielka tajemnica

83-letnia Maria Kuternoga w czasie wojny mieszkała (i nadal mieszka!) dosłownie kilkadziesiąt metrów od miejsca, gdzie Niemcy wybudowali schron kolejowy. Doskonale pamięta tamten czas, jak z rękawa sypie szczegółami, wymienia nazwiska itd.

- Niemcy budowali schron w niesamowitym tempie i wielkiej tajemnicy. Plan budowy otoczyli wysokim płotem. Byli bardzo ostrożni. Pozwolili nam co prawda pozostać w naszym domu, ale tylko w godzinach od 7 do 18. Spać musieliśmy chodzić do krewnych, którzy mieszkali dwieście metrów dalej - opowiada pani Maria.

Hitler witał Duce

Czy wiesz, że...

- Pracowało ok. 4000 robotników ściągniętych z Rzeszy. Niektórzy świadkowie twierdzą, że w pewnych okresach było ich aż 8-10 tysięcy. Część z nich stanowili robotnicy przymusowi, m.in. Żydzi, którzy po zakończeniu prac prawdopodobnie został zabici.
- Główna część fortyfikacji, czyli schron kolejowy ma długości 382 i szerokości 14 metrów.
- Wybudowano także bunkier techniczny (kotłownia, elektrownia, zbiorniki z wodą) oraz trzy schrony bojowe, które ochraniały wjazd do schronu kolejowego. Wszystkie fortyfikacje wykonano z żelbetonu.
- Zespół schronów znajduje się na dziesięciu działkach o łącznej powierzchni 2,5 hektara. Podczas wojny były tam grunty rolne miejscowych mieszkańców. Niemcy odebrali je im nie płacąc grosza, a polski Skarb Państwa zapłacił za nie dopiero w 1973 roku

Hitler przebywał w swojej kwaterze tylko raz. 27 sierpnia 1941 r. swoim pancernym pociągiem Amerika przybył do schronu w pobliskim Strzyżowie, a stamtąd udał się samochodem do tunelu w Stępinie. Tego samego dnia dotarł tu pociąg wiozący przywódcę faszystowskich Włoch Benitto Mussoliniego. Obaj wodzowie spędzili w Stępinie jedną noc, po czym udali się na lotnisko w Krośnie. Stamtąd odlecieli na inspekcję wojsk walczących na Ukrainie.

- Już miesiąc przed wizytą Hitlera Niemcy zachowywali nadzwyczajne środki ostrożności. Bez przepustki nie można było zrobić kroku - wspomina Maria Kuternoga.

Śmierć w tunelu

W późniejszych latach schron przestał pełnić funkcję kwatery Hitlera.

- Prawdopodobnie urządzono w nim fabrykę zbrojeniową, a ściślej - montownię silników lotniczych rzeszowskiej firmy Flugmotorenwerke - opowiada Waldemar Brzoskwinia, członek Towarzystwa Przyjaciół Fortyfikacji, który w latach 80. badał schron w Stępinie.

To jednak tylko przypuszczenie, bo ani w archiwach polskich, ani niemieckich nie zachowały się żadne dokumenty dotyczące stępińskiego schronu.

- Szukałem ich we wszelkich możliwych źródłach. Nawiązywałem kontakty z badaczami z Niemiec i Rosji. Bezskutecznie. Nikt nic nie wie, albo nie chce powiedzieć - mów Jerzy Lechowski z Jasła, badacz i znawca poniemieckich fortyfikacji.

Największa zagadka

Przydatne informacje

Tunel w Stępinie można zwiedzać z przewodnikiem w soboty od godz. 12 do 18 oraz niedziele od godz. 10 do 18. W inne dni po wcześniejszym uzgodnieniu. Informacji udziela Urząd Gminy Frysztak, ul. ks. Blajera 20. 38 - 130 Frysztak. Kontakt: tel. 017 27 77 110, 27 77 022, fax 017 27 77 920. e mail [email protected]. www.frysztak.pl

Jak dojechać
Samochodem - jadąc drogą Rzeszów - Krosno trzeba skręcić we wsi Cieszyna (jest drogowskaz na Stępinę).

Największą zagadką schronu są podziemne, kilkukondygnacyjne komnaty. Znajdują się rzekomo bezpośrednio pod schronem lub kilkanaście metrów obok. W ich istnienie wierzą niemal wszyscy okoliczni mieszkańcy. Legendy o bogato urządzonych pomieszczeniach dla Hitlera i jego świty co jakiś czas podsycają relacje nowych "naocznych świadków", którzy "coś" wiedzą, "coś" widzieli lub słyszeli. Franciszek Grela z pobliskiej Cieszyny miał być jedynym Polakiem, który widział legendarne pomieszczenia. Niestety, nie żyje od paru lat.

- "Coś" tu może być ukryte pod ziemią, ale na pewno nie są to wielokondygnacyjne podziemia. Bo Niemcy w takich obiektach ich nie budowali. Wiem to na pewno, bo w identycznym schronie kolejowym Jeleń - Konewka, koło Tomaszowa Mazowieckiego, wykopaliśmy podkop pod ławą fundamentową i nic nie odkryliśmy - mówi Juliusz Szymański, autor książki "Kwatery Główne Hitlera w Polsce".

"Kuzyn" opowiada

Jerzy Lechowski jest przekonany, że podziemia istnieją. Powołuje się m.in. na materiały majora Stanisława Siorka, zmarłego przed kilku laty oficera kontrwywiadu z Wrocławia. Przez wiele lat, najpierw zawodowo, a po przejściu na emeryturę hobbystycznie, rozwiązywał on zagadki III Rzeszy. W fachowym periodyku dla poszukiwaczy "Explorator" przytoczył relację "Kuzyna".

Był to pragnący zachować anonimowość świadek, który podczas wojny pracował w stępińskim schronie. "Kuzyn", opowiedział m.in. o tym, że w jego podziemiach znajdowała się luksusowo urządzona kawiarnia dla wysokich oficerów niemieckich.

Inny były mieszkaniec Stępiny zarzekał się dziennikarzom, że ma pewność, iż pomieszczenia kwatery Hitlera znajdują się dwadzieścia metrów pod ziemią. Hipotezę o istnieniu podziemnych komnat potwierdzały także relacje adr. inż. Kazimierza Klei, który pracował przy budowie schronu. Latem 1941 roku inżynier zdołał uciec ze Stępiny, bo słusznie obawiał się, że Niemcy zabiją wszystkich świadków tajnej budowy.

Nikt nie sprawdził

Spekulacje o podziemiach będą się pojawiać, ponieważ poza radiestetami, którzy przyjeżdżają do Stępiny, nikt nie przeprowadził profesjonalnych badań. Przeszkodą są m.in. wysokie koszty. Maria Kuternoga jest zdania, że pod ziemią nic nie ma. Chociaż…

- Cholera ich, Niemców, wie. To była gigantyczna budowla, ciągle wywozili ziemię i zwozili materiały budowlane, przesunęli nawet bieg rzeczki, a do roboty zaprzątnęli tysiące ludzi - przypomina sobie mieszkanka Stępiny.