Jeżyna ma różne odmiany. Czy wszystkie można jeść?

Różne jeżyny

- Sezon na jeżynę fałdowaną zwykle zaczyna się około 10-15 sierpnia. Jednak w tym roku zaczął się trochę wcześniej - pierwsze dojrzałe owoce można było znaleźć już pod koniec lipca. Zaletą jest to, że zbiór rozciąga się w czasie, bo owoce nie dojrzewają równomiernie - niektóre są dobre już teraz, a inne dojrzeją dopiero pod koniec sierpnia, albo we wrześniu - mówi profesor Czesława Trąba z Wydziału Biologiczno-Rolniczego Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Jeżyna fałdowana jest najpospolitszym, chociaż nie jedynym gatunkiem występującym w Polsce. - Jeżyn jest wiele. Na żyźniejszych glebach rośnie np. jeżyna popielica. Jej owoce są kwaśne, z niebieskim nalotem. Wszystkie jeżyny można zbierać, jeżyna fałdowana jest jednak najczęściej spotykana i najbardziej popularna - wyjaśnia pani profesor.

Jeżyna fałdowana występuje bardzo pospolicie, na miedzach, przydrożach, w borach sosnowych, na różnych nieużytkach.

- Przede wszystkim jest to roślina gleb bardzo lekkich. Lubi gleby piaszczyste, ubogie. W związku z tym rośnie na większości miedz na Płaskowyżu Kolbuszowskim. Kiedyś, gdy miedze były wypasane, jeżyna bardzo przeszkadzała rolnikom, dlatego często ją wypalali. Dzisiaj bydła jest mało, więc jeżynę na miedzach można spotkać naprawdę często - mówi profesor Trąba.

Jeżyna w lecznictwie

Cennym surowcem zielarskim są głównie liście jeżyny. Zawierają garbniki, flawonoidy, kwasy organiczne, a także witaminę C. Z kolei owoce są źródłem kwasów organicznych, cukrów, antocyjanów, karotenoidów, garbników, pektyn, witamin A, B i C oraz różnych soli mineralnych, w tym soli fosforu, potasu, żelaza, magnezu i wapnia.

Liście są stosowane w lecznictwie od dawien dawna. Używane są jako łagodny środek ściągający w nieżytach przewodu pokarmowego. Napój sporządzony z młodych liści jeżyny w niektórych krajach znajduje zastosowanie jako namiastka herbaty.
- Gdy byłam w szkole średniej, to kucharka z internatu, w którym mieszkałam, przyrządzała bardzo smaczną herbatkę z mieszanki liści. Liście jeżyny, dzikiej maliny oraz poziomki kładła w jakimś ciepłym miejscu, przykrywała i lekko przefermentowywała. Kiedy brunatniały, suszyła je i parzyła z nich herbatkę.

Podawała ją z dodatkiem soku z poziomki albo truskawki i częstowała nas. Naprawdę był to znakomity napój, dlatego myślę, że warto spróbować - poleca pani profesor.
Owoce jeżyny są bardzo cenione w żywieniu dietetycznym, zwłaszcza przy niedokrwistości i stanach ozdrowieńczych. Sok z jeżyn, podobnie jak sok z malin, ma działanie lekko napotne, więc można go stosować przy przeziębieniach.

- Oprócz właściwości leczniczych, owoce jeżyny mają też duże zastosowanie w kuchni. Są dobrym surowcem do różnych przetworów - win, syropów, dżemów, napojów, nalewek, galaretek, kompotów. Można zrobić pierogi z jeżynami, przyrządzić smaczne lody, upiec bardzo dobre ciasto np. tort jeżynowy. Zastosowanie jeżyn jest szerokie, podobnie jak borówki czarnej - stwierdza profesor Trąba.

Różne nazwy jeżyny

Jako ciekawostkę warto dodać, że jeżyna jest znana pod przeróżnymi nazwami. - Niektórzy nazywają ją "czernicą", inna nazwa to "dziady", "malina czarnojagodowa", "ostręgi", "ostrężyna", "ostrężnica", "osczężnica", "ożyna" i szereg innych. W moich stronach (okolice Kolbuszowej) na owoce mówiło się: "ostrężnica", a krzewy jeżyny nazywano "ostręgami" - wyjaśnia profesor.