Wracają do Rymanowa, bo tu są ich korzenie

Ich uczestnicy wyruszyli dziś w południe w symbolicznym Marszu Pamięci z rynku na stację kolejową we Wróbliku. Taka była w 1942 roku ostatnia droga Żydów rymanowskiego getta.

Szabasowa modlitwa w rymanowskiej synagodze zakończy dziś trwające od środy Dni Pamięci o Żydowskiej Społeczności Rymanowa Tytuł tegorocznego spotkania to "Zawsze w pamięci".

- Mimo upływu 70 już lat chcemy pamiętać o Żydach rymanowskich, o naszych sąsiadach żyjących z nami przez kilkaset lat i współtworzących wielkość naszego miasta - mówi Michał Lorenc ze Stowarzyszenia "Spotkanie Rymanów". - Zagłada nie wymaże ich z naszej pamięci, nie zmieni historii.

Dni Pamięci mają dwa podstawowe cele: upamiętnienie żydowskiej społeczności miasta oraz przybliżenie tradycji, kultury i religii galicyjskich Żydów.

- Tegoroczne spotkanie ma jednak charakter wyjątkowy, gdyż dokładnie 70 lat temu niemieccy naziści zamordowali kilkuset żydowskich mieszkańców Rymanowa - dodaje Lorenc. - Ich potomkowie przyjeżdżają, aby wspólnie z obecnymi mieszkańcami modlić się przy ohelach słynnych cadyków - Menachema Mendla i Cwi Hirsza Cohena oraz przy pomniku Polaków, którzy oddali życie ratując żydowskich sąsiadów. Razem idziemy ostatnią drogą żydowskiej wspólnoty w Marszu Pamięci na stację kolejową do Wróblika Szlacheckiego, skąd Żydzi zostali przetransportowani do obozu zagłady w Bełżcu.

Te wspomnienia wciąż są bolesne, ale spotkanie to nie tylko rozpamiętywanie przeszłości. Organizatorzy chcą by młodzi mieszkańcy poznali kulturę żydowską i bawili się wspólnie z jej przedstawicielami.

Nie zabrakło dawki dobrej żydowskiej muzyki za sprawą koncertującego przed synagogą gitarzysty Raphael Rogiński z zespołem Cucunft. W programie znalazły się także warsztaty muzyczne, recital i wystawy w Jasiu Wędrowniczku oraz widowisko filmowo-muzyczne w kinie Sokół.

Żydzi w Rymanowie byli obecni przez 500 lat. Do II wojny światowej miasteczko było znaczącym ośrodkiem chasydyzmu. Mieszkało tu prawie dwa tysiące Żydów, stanowili blisko połowę mieszkańców.

Tutejsza społeczności stanowiła jedną z najstarszych i najbardziej twórczych w Polsce. Stąd wywodził się laureat Nobla w dziedzinie fizyki Izaak Rabi i znani cadycy Menachem Mendel oraz Cwi Hirsch Cohen.
13 sierpnia 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto w Rymanowie. Część Żydów wywieźli do obozu zagłady w Bełżcu, pozostałych rozstrzelali w okolicznych lasach.