Kto robi biznes na katastrofie w Smoleńsku

Płakałem przy tym obrazie - zapewnia autor "Hołdu smoleńskiego", skromny prowincjonalny malarz, jak mówi o sobie, ukrywający się pod pseudonimem Stanisław Koziełło-Wolski - a męki twórcze były takie, że robiło mi się przed oczyma ciemno. Można powiedzieć, że namalowałem ten obraz łzami. Albo raczej farbami zmieszanymi ze łzami.

Ckliwa deklaracja przywołuje wspomnienie anegdoty o pobożnym artyście, malującym Pana Jezusa na klęczkach. Widząc to, Chrystus zwraca się z płótna do malarza: ty mnie nie maluj na kolanach, ty mnie maluj dobrze.

Dla każdego patrioty

Wygląda na to, że Koziełło-Wolski malował na kolanach. Dlaczego zdecydował się na "Hołd"?

- Zadałem sobie pytanie: Czy gdyby Matejko żył, namalowałby katastrofę smoleńską. Bo to jest wydarzenie wielkie. Historyczne. Nasycone nieszczęściem, tajemnicą i wieloma znaczeniami - dodaje Koziełło-Wolski.

Kto chce zobaczyć efekt jego pracy, powinien zajrzeć na stronę internetową www.holdsmolenski.pl, znajdzie tam obraz w całości i przybliżone detale: twarze ofiar, szczątki wraku, katyński las, i tłum Polaków stojących w kolejce, by oddać hołd zmarłym.

To monumentalny obraz dla każdego patrioty. Obraz, który powinno się mieć. Obejrzyj ten przejmujący obraz w szczegółach. Odnajdź ukryte znaczenia. Wzrusz się - zachęca zaraz po otwarciu strona internetowa. W zakładce informacje o tym, jak kupić dzieło.

- Jestem po obejrzeniu "Hołdu smoleńskiego" załamany i zniesmaczony - przyznaje Bolesław Polnar, którego obrazy wystawiane są w galeriach na całym świecie. - Potwierdzają się słowa Milana Kundery z "Nieznośnej lekkości bytu", że nawet po najstraszniejszych wydarzeniach w pamięci ludzkiej zostaje potworny kicz. Nie jestem po stronie tego kiczu. Bo to nie jest Nikifor, kiczowaty, ale autentyczny. "Hołd smoleński" to jest ilustracyjno-komiksowa składanka plus jakieś popłuczyny po Kossaku.
Malarz nie odmawia autorowi "Hołdu" szczerych intencji ani prawdziwości wzruszenia.

- Tym silniej kontrastuje z nim profesjonalna strona internetowa z wywiadem z autorem, cennikiem itp. Wygląda to tak, jakby ktoś wykorzystywał w celach komercyjnych poryw serca malarza. To jest jechanie na emocjach - zarówno autora, jak i nabywców - dodaje Polnar.

Gobeliny z Turcji

Na pomysł sprzedawania kilimów z parą prezydencką Grzegorz Tąta wpadł wkrótce po smoleńskiej katastrofie.

- Uważałem, że tych zmarłych warto jakoś utrwalić w ludzkiej pamięci - mówi dystrybutor wykładzin dywanowych i dywanów. - A gobelin, w przeciwieństwie do zdjęcia, nie spłowieje, jest trwały, zostanie w domu na lata. Zleciłem więc wykonanie projektu z wizerunkiem Marii i Lecha Kaczyńskich i napisem Smoleńsk 2010. Robi się je tak samo jak dywany.

Żeby było taniej, pan Grzegorz zlecił wykonanie gobelinów w Turcji. Nie ma w tym niczego dziwnego. Powstaje tam 90 procent dywanów sprzedawanych na polskim rynku.

Makaty upamiętniające parę prezydencką można kupić w dwóch wersjach. Mniejszą - o wymiarach 60 cm X 110 cm - za 100 zł, większa 100 X 200 cm kosztuje dwa razy więcej.

Dystrybutor nie ukrywa, że obok przesłanek ideowych chciał na zainteresowaniu Smoleńskiem zarobić.

- Nie wstydzę się tego - dodaje Grzegorz Tąta. - Ubiegły rok był kryzysowy i bardzo słaby handlowo. Do głowy przychodziły mi różne pomysły. Jednym z nich były właśnie gobeliny. Mam świadomość, że w społeczeństwie jest zapotrzebowanie na różne rzeczy. Także na gadżety upamiętniające ofiary smoleńskie.

- Pan Grzegorz na razie nie bardzo jest zadowolony ze sprzedaży kilimów. Spodziewał się większego zainteresowania. Tymczasem par prezydenckich sprzedaje się mniej niż kilimów z Janem Pawłem II.

- Sprzedaliśmy ich na razie może kilkadziesiąt - mówi. - Niestety, mimo że na pomysł z kilimami wpadłem zaraz po katastrofie, to gotowy produkt dostaliśmy dopiero jakieś 3-4 miesiące temu. Kryzys dotknął także Turcję i fabryka przez jakiś czas była zamknięta. Największe emocje i zainteresowanie Smoleńskiem właśnie minęły. Z drugiej strony temat ciągle powraca, więc mam nadzieję, że i zainteresowanie gobelinami jeszcze powróci. Choćby z okazji rocznicy katastrofy.

- Na obecność na rynku różnych przedmiotów upamiętniających tragedię z 10 kwietnia - składają się dwie przyczyny - uważa prof. Janusz Majcherek, filozof i socjolog kultury z Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. - Jedną jest autentyczne zainteresowanie klientów, drugą świadome, a w niektórych przypadkach cyniczne wykorzystanie niszy rynkowej. Nigdy do końca nie będziemy pewni, gdzie kończy się autentyczne przeżycie twórcy, choćby i nieudolnego, a zaczyna cynizm. Powtarzają się mechanizmy, które przerabialiśmy już po śmierci Jana Pawła II. Obserwowaliśmy w Polsce wybuch pobożności i autentyczne nawrócenia pod wpływem jego choroby i umierania. A jednocześnie rozkwitał "przemysł" pamiątkarsko-gadżetowy oferujący nierzadko produkty na żenującym poziomie - portrety, makatki, dywany, zegary i talerze z Janem Pawłem II. Jego szczytem są - bywa - pokraczne i szkaradne pomniki papieża. Osoby kupujące te przedmioty są - w swej masie - z pewnością przywiązane szczerze do Jana Pawła II, tyle że wyrażają to przywiązanie w formach bardzo wątpliwych.

Zdaniem profesora Majcherka, kultura masowa i popularna przerabia kult osób znanych, popularnych, zwłaszcza gdy zginęły tragicznie, na seryjnie produkowany kicz. Nie inaczej było choćby z lady Dianą. Szerzą się odpustowe formy kiczu sakralnego. Kolorowa tandeta łączy w nim to, co święte z tym, co pospolite i banalne. W tym sensie "Hołd smoleński" i kilimy z parą prezydencką dadzą się zestawić z butelkami z wodą święconą, w których korona Matki Bożej jest zakrętką.

Ile zysku z teledysku

Spór o granicę między ideowością a chęcią zarobku rozpoczął się niemal natychmiast po tragedii. W kwietniu 2010 roku przedmiotem ostrej polemiki były teledyski "Ich Troje", rapera Donia i Sary May stanowiące reakcję na katastrofę.

"Od tragedii pod Smoleńskiem minęły ledwie godziny, a w internecie pojawiły się piosenki upamiętniające ofiary katastrofy. Łączą je fatalna muzyka, grafomańskie teksty i patetyczne teledyski" - pisała z oburzeniem "Gazeta Prawna".

Zarzuty postawione muzykom były druzgocące: tekstom zarzucano prostactwo, wytykano pomylone imiona lub uznanie za zmarłe osób, które nie zginęły, a także sztuczny patos i zadęcie.

"Dla pseudomuzyków każda okazja jest dobra, by przypomnieć o sobie i zarobić, szczególnie jak nie mają wielkich osiągnięć na koncie i gdy notowania idą w dół" - oceniała surowo gazeta.

W odpowiedzi zespół "Ich Troje" wydał oświadczenie. Muzycy napisali, że nie odnieśli żadnych korzyści finansowych z opublikowania utworu "Requiem".
Dlaczego upadł Małysz

Drugą stroną kultu otaczającego ofiary smoleńskiej tragedii zdają się być związane z tym zdarzeniem dowcipy. Nowe powstają niemal co dnia: Dlaczego Małysz upadł podczas konkursu na Wielkiej Krokwi w Zakopanem? Bo na zeskok sprowadzali go rosyjscy kontrolerzy - usłyszałem niedawno.

- Co zamawia Tusk w restauracji? Zimnego lecha i kaczkę po smoleńsku - to jeden ze starszych i raczej mało stosownych.

Czytelnicy żartów całkiem serio spierają się o granicę stosowności. Niektórzy są zdania, że rozładowują one patos towarzyszący katastrofie. Przypominają, że nawet po śmierci Jana Pawła II na marginesie żałoby pojawiły się osoby w koszulkach z napisem: "Nie płakałem po papieżu".

Psycholog Anna Bokszczanin zaleca przy żartach smoleńskich ostrożność.

- Dowcipy zawsze były formą rozładowywania stresu, obłaskawiania strasznych przeżyć humorem - uważa pani doktor. - Poczucie humoru jest dowodem społecznego zdrowia psychicznego. Od wieków żartuje się przecież nawet ze śmierci, aby ją symbolicznie rozbroić. Ale niektóre żarty, zresztą nie tylko smoleńskie, są wulgarne i przekraczają granice dobrego smaku. Jeśli ktoś opowiada dowcipy o mordowaniu Żydów, to mam wątpliwości, czy on rozładowuje traumę i oswaja koszmar, czy jego motywy są niskie i wynikają z uprzedzeń.

- Nie potępiałbym z góry każdego dowcipu o Smoleń¬sku, ale przyglądałbym się im uważnie. Czy nie stoi za nimi niska pobudka - dodaje prof. Majcherek. - Granica niestosowności jest bardzo cienka. Uczestnicy happeningu przed Pałacem Prezydenckim mieli dobre intencje, demaskując przesadę uczestników manifestacji. Ale sporządzenie krzyża z puszek po piwie było też przesadą.
źródło: Ile zysku z teledysku czyli zarobić na Smoleńsku nto.pl