Matura z biologii 2010: arkusze, odpowiedzi

W tym miejscu opublikujemy najnowsze pytania, arkusze i odpowiedzi z matury z biologii 2010. Jeżeli tylko macie pytania lub wątpliwości dotyczące egzaminu maturalnego z biologii, piszcie na naszym forum maturalnym. Zawsze znajdzie się tam ktoś, kto będzie mógł Wam pomóc.

Póki co, publikujemy kilka przykładowych pytań z ubiegłych lat z matury z biologii. Rzućcie okiem przed wyjściem na egzamin maturalny.

Trzymamy kciuki!
zespół portalu nowiny24.pl

Sprawdź! Matura 2011. Biologia - odpowiedzi, arkusze, pytania

Matura z biologii - przykładowe pytania i zadania

Przykłady pochodzą z poprzednich egzaminów maturalnych

Matura z biologii. Trawienie złożonych związków organicznych zawartych w pokarmach wymaga określonych warunków. Określ warunki konieczne do prawidłowego przebiegu trawienia tłuszczów w dwunastnicy, uwzględniając:
a) nazwę enzymu
.......................................................................................................................................................
b) odczyn środowiska, w którym działa enzym trawiący tłuszcze
.......................................................................................................................................................
c) nazwę wydzieliny (produkowanej w wątrobie) ułatwiającej trawienie tłuszczów.
.......................................................................................................................................................

Matura z biologii. Na śniadanie uczeń zjadł posiłek złożony wyłącznie z węglowodanów (skrobi i sacharozy). Zaznacz informację, która prawidłowo opisuje trawienie wyżej wymienionego posiłku.
A. Większa część tego posiłku nie ulegnie strawieniu, ze względu na brak odpowiedniego
enzymu trawiennego w przewodzie pokarmowym człowieka.
B. Trawienie zachodzić będzie stopniowo, we wszystkich odcinkach przewodu
pokarmowego, aż po jelito cienkie.
C. Trawienie tego posiłku zachodzić będzie głównie w żołądku, ze względu na obecność
specyficznych enzymów.
D. Trawienie zachodzić będzie tylko w tych odcinkach przewodu pokarmowego, w których
jest środowisko obojętne lub zasadowe.

Matura z biologii. Cholesterol wiąże się we krwi z białkami, tworząc kompleksy lipoproteinowe o dużej gęstości (HDL) lub małej gęstości (LDL). Kompleksy te różnią się funkcjami pełnionymi w organizmie. Nadmiar znajdującego się we krwi cholesterolu transportowany jest przez LDL, przy czym cholesterol często przenika do ścian tętnic lub osadza się na ich wewnętrznej ścianie. Lipoproteiny HDL mogą chronić tętnice przed rozwojem miażdżycy, transportują bowiem cholesterol z ich ścian do wątroby, gdzie ulega on przemianie na kwasy żółciowe. Stwierdzono, że wysokiemu poziomowi LDL sprzyja dieta bogata w tłuszcze zwierzęce (oprócz ryb), natomiast spożywanie tłuszczów roślinnych powoduje wzrost poziomu HDL.
Korzystając z powyższego tekstu wyjaśnij, uwzględniając obecność HDL lub LDL, w jaki sposób spożywanie każdego z wymienionych rodzajów tłuszczów (roślinne, zwierzęce) może wpływać na rozwój miażdżycy w organizmie człowieka.
Tłuszcze roślinne: ........................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Tłuszcze zwierzęce: .....................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Matura z biologii. Skóra, poza funkcją ochronną i odbieraniem bodźców, bierze udział w regulacji temperatury ciała oraz gospodarce wodno-mineralnej. Powierzchnia skóry w stosunku do masy ciała człowieka zmienia się w ciągu jego życia i w przeliczeniu na 1 kg masy ciała wynosi średnio: u niemowlęcia 700 cm2, a u dorosłego człowieka 220 cm2. Na podstawie powyższych informacji oceń, kto podczas upału jest narażony na szybsze odwodnienie.
A. Człowiek dorosły, ponieważ ma większą całkowitą powierzchnię skóry niż niemowlę.
B. Człowiek dorosły, ponieważ w przeliczeniu na 1 kg wagi ma mniejszą powierzchnię skóry
niż niemowlę.
C. Niemowlę, ponieważ w przeliczeniu na 1 kg wagi ma większą powierzchnię skóry niż
człowiek dorosły.
D. Niemowlę, ponieważ ma mniejszą powierzchnię skóry niż człowiek dorosły.

Matura z biologii. Połącz w pary nazwy elementów ucha z nazwami ich funkcji.
A. błona bębenkowa
B. trąbka Eustachiusza
C. kanał słuchowy zewnętrzny
I. przenosi falę dźwiękową (w słupie powietrza)
II. odbiera drgania fali dźwiękowej
III. odbiera i przetwarza wrażenia słuchowe
IV. wyrównuje ciśnienie wewnętrzne w uchu

Matura z biologii. Na widok cytryny wiele osób ślini się, jakby piło jej kwaśny sok. Określ rodzaj odruchu (warunkowy, bezwarunkowy), który wystąpił u wyżej opisanych osób. Odpowiedź uzasadnij.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................

Matura z biologii. Gatunek Homo sapiens (człowiek rozumny) pod względem budowy różni się wieloma cechami od pozostałych, współcześnie żyjących przedstawicieli rzędu naczelnych. Zaznacz dwa zestawy cech charakteryzujących wyłącznie człowieka rozumnego:
A. obecność wałów nadoczodołowych i wysklepienie stopy
B. nieprzeciwstawny paluch u nogi i "esowate" wygięcie kręgosłupa
C. "esowate" wygięcie kręgosłupa i przeciwstawny kciuk w dłoni
D. przeciwstawny kciuk w dłoni i brak wałów nadoczodołowych
E. wysklepienie stopy i brak wałów nadoczodołowych.

UWAGA! Powyższe pytania są jedynie przykładami i pochodzą z matury z biologii z ubiegłych lat. Najnowsze pytania i arkusze z matury z biologii opublikujemy poniżej po zakończeniu egzaminu!

****************************************************************************************************************

Najnowsze pytania i arkusze z matury z biologii 2010 poziom podstawowy

Zadanie 1. (2 pkt)
Zdolność do używania narzędzi spotyka się czasem w świecie zwierząt. Niektóre zwierzęta
potrafią znaleziony w otoczeniu przedmiot przystosować do swoich potrzeb, np. szympansy
przygotowują gałązkę do wydobycia termitów z termitiery, odrywając z niej liście. Cechą
wyróżniającą hominidy, z których wyewoluował człowiek, jest nie tylko to, że używają
narzędzi, ale również to, że potrafią użyć ich do wytworzenia lub ulepszenia innych narzędzi.
Podaj dwie cechy budowy, które umożliwiły hominidom tworzenie coraz lepszych
narzędzi. Uzasadnij przydatność każdej z tych cech.
1. ................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
2. ................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

Zadanie 2. (2 pkt)
Tkanka chrzęstna utworzona jest z owalnych komórek z wyraźnie widocznym jądrem
komórkowym. Komórki występują pojedynczo lub w skupieniach po kilka w substancji
pozakomórkowej, której głównymi składnikami są włókna kolagenowe i elastynowe
(sprężyste). Obecność tych włókien ma decydujący wpływ na mechaniczne właściwości
tkanki chrzęstnej.
a) Wybierz spośród podanych poniżej grup związków organicznych tę grupę, do której
należy kolagen.
A. węglowodany B. tłuszcze C. białka
b) Podaj właściwość, jaką kolagen nadaje tkance chrzęstnej.
......................................................................................................................................................

Zadanie 3. (1 pkt)
Na rysunku przedstawiono budowę czaszki człowieka.
Spośród kości czaszki widocznych na rysunku tylko jedna zachowuje odrębność i ruchomość.

Zadanie 4. (2 pkt)
Na schemacie przedstawiono obraz krwi w organizmie biorcy po transfuzji. Widoczne są
erytrocyty dawcy zaglutynowane przez aglutyniny biorcy. Dawca ma grupę krwi B.

a) Jaką grupę krwi może mieć biorca? Wybierz dwie poprawne odpowiedzi spośród
zaproponowanych poniżej.
A. grupa krwi A B. grupa krwi B C. grupa krwi AB D. grupa krwi 0
b) Uzasadnij swój wybór.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................

Zadanie 5. (2 pkt)
Małopłytkowość to choroba, w której pod wpływem ucisku, nawet bez wcześniejszego urazu,
pojawiają się wybroczyny (siniaki) w skórze i w błonach śluzowych. Najwięcej ich widać
na kończynach i na tułowiu. Pojawiają się też pierścieniowate wylewy krwi w miejscach
nakłuć skóry, nawracające krwawienia z nosa i dziąseł. Mogą też wystąpić krwawienia
do przewodu pokarmowego, krwiomocz i bardzo groźne krwotoki do mózgu. W obrazie krwi
występuje zmniejszona liczba trombocytów (płytek krwi).
a) Podaj nazwę procesu, który ulega zaburzeniu u chorych na wyżej opisaną chorobę.
......................................................................................................................................................
b) Wyjaśnij rolę trombocytów w tym procesie.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................

Zadanie 6. (2 pkt)
Które z poniższych stwierdzeń dotyczących fizjologii oddychania są prawdziwe, a które
fałszywe? Wstaw literę P obok informacji prawdziwych lub literę F obok informacji
fałszywych.

A. Oddychanie to proces, w którym organizm uzyskuje energię
do przeprowadzania procesów życiowych.
B. W komórkach organizmu człowieka może zachodzić
oddychanie tlenowe i beztlenowe.
C. Jedynym substratem oddychania wewnątrzkomórkowego
jest glukoza.
D. Ostatecznymi produktami zarówno oddychania tlenowego,
jak i beztlenowego są zawsze ATP, H2O i CO2.

Zadanie 7. (1 pkt)
Przysadka mózgowa wydziela hormony tropowe, np. hormon kortykotropowy i hormony
nietropowe (docelowe), np. hormon wzrostu.
Zaznacz poniżej grupę hormonów przysadki, która kontroluje wydzielanie hormonów
przez inne gruczoły dokrewne.
A. hormony tropowe B. hormony nietropowe

Zadanie 8. (1 pkt)
Jedną z dróg reakcji organizmu na stresor jest droga nerwowa prowadząca do wydzielania
przez rdzeń nadnerczy adrenaliny i noradrenaliny. Konsekwencją są, np.:
podwyższone tętno i ciśnienie krwi, intensywna wentylacja płuc, zwiększenie dopływu krwi
do mięśni i mózgu, co zwiększa wydolność fizyczną i umysłową, zmniejszenie dopływu krwi
do niektórych narządów, np. do nerek i zatrzymanie wydalania moczu, rozszerzenie źrenic,
wzrost poziomu glukozy we krwi.
Zaznacz poniżej, która część autonomicznego układu nerwowego odpowiedzialna jest
za opisaną szybką reakcję organizmu na stresor. Wyjaśnij znaczenie opisanych reakcji
organizmu.
A. układ współczulny B. układ przywspółczulny
......................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................

Zadanie 9. (2 pkt)
Które z poniższych stwierdzeń dotyczących procesu widzenia są prawdziwe, a które
fałszywe? Wstaw literę P obok informacji prawdziwych lub literę F obok informacji
fałszywych.

A. Za widzenie w nocy i w dzień odpowiedzialne są obydwa rodzaje komórek
receptorowych siatkówki - czopki i pręciki.
B. Daltonizm jest spowodowany brakiem lub nieprawidłowym działaniem
niektórych rodzajów czopków.
C. Ustawienie oczu z przodu głowy człowieka zapewnia mu znacznie szersze pole
widzenia, niż zwierzętom mającym oczy po bokach głowy.
D.
Prawidłowe widzenie zależy nie tylko od prawidłowo działających oczu, ale
także od prawidłowej analizy informacji w mózgu, które zostały odebrane przez
oko.

Zadanie 10. (2 pkt)
Na schemacie przedstawiono przemiany zachodzące w organizmie człowieka podczas
długotrwałego, intensywnego wysiłku fizycznego.

a) Podaj nazwę przemiany, której ulega glukoza w mięśniach, oraz nazwę związku X.
nazwa przemiany .........................................................................................................................
nazwa związku X .........................................................................................................................
b) Podaj nazwę związku Z i określ jego rolę w organizmie człowieka.
nazwa związku Z .........................................................................................................................
rola związku Z w organizmie .......................................................................................................
......................................................................................................................................................

Poniższą tabelę wykorzystaj do rozwiązania zadań 11. i 12.
Układ wydalniczy, pełniąc funkcję osmoregulacyjną, usuwa nadmiar wody i różnych
substancji pochodzących z przemian metabolicznych. Współdziała też w utrzymaniu
odpowiedniej ilości składników mineralnych, których nadmiar lub niedobór w organizmie
może powodować choroby.
W tabeli przedstawiono dobowe wydalanie niektórych składników moczu człowieka.

Zadanie 11. (2 pkt)
Wypisz z tabeli nazwy czterech substancji wydalanych w moczu człowieka, które są
produktami przemian związków azotowych.
1. .................................................................... 2. ...................................................................
3. .................................................................... 4. ...................................................................

Zadanie 12. (2 pkt)
Na podstawie danych zawartych w tabeli przedstaw w postaci wykresu słupkowego
dobowe wydalanie przez człowieka chlorków, siarczanów i fosforanów.

Zadanie 13. (2 pkt)
Na schemacie przedstawiono makrofaga i jego udział w powstawaniu reakcji obronnej
organizmu podczas infekcji bakteryjnej.
a) Podkreśl rodzaj odporności, w którym bezpośrednio uczestniczy makrofag.
A. komórkowa B. humoralna
b) Przyporządkuj kolejne etapy reakcji obronnej, oznaczone na schemacie cyframi I i II,
do roli makrofaga w powstawaniu tej reakcji.
A. Makrofag prezentuje antygen ................ . B. Makrofag fagocytuje antygen ................ .

Zadanie 14. (1 pkt)
W 2008 r. nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny przyznano m.in. za odkrycie, że wirus
brodawczaka ludzkiego (HPV) może być jednym z czynników wywołujących raka szyjki
macicy. Choroba ta jest jedną z najgroźniejszych nowotworowych chorób kobiecych, na którą
rocznie umiera na świecie około 300 tys. kobiet.
Jak to odkrycie jest wykorzystane w profilaktyce medycznej?
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................

Zadanie 15. (1 pkt)
Przyporządkuj do symboli literowych, którymi oznaczono narządy rozrodcze męskie
(A-C), odpowiednie cyfry wybrane spośród 1-4, którymi oznaczono ich funkcje.
Narząd Funkcja
A. Jądro 1. Wytwarzanie wydzieliny, zapewniającej optymalne
środowisko dla plemników.
B. Najądrze 2. Wprowadzanie nasienia do narządów płciowych
kobiety.
C. Gruczoł krokowy (prostata) 3. Zapewnienie warunków dla procesu dojrzewania
plemników.
4. Wytwarzanie plemników i synteza androgenów.
A. ............ B. ............ C. ............

Zadanie 16. (1 pkt)
Cholesterol jest związkiem organicznym, który przez większość ludzi uważany jest
za szkodliwy dla zdrowia. Jednak cholesterol pełni w organizmie ważne funkcje biologiczne
i jego obecność w organizmie jest konieczna.
Podaj przykład pozytywnej roli cholesterolu w organizmie człowieka.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................

Zadanie 17. (2 pkt)
Istnieje udowodniona zależność między niedoborem kwasu foliowego w diecie kobiet w ciąży
a zwiększonym ryzykiem wystąpienia defektów cewy nerwowej (rozszczep rdzenia
kręgowego i kręgosłupa) u ich dzieci. Naukowcy wykazali, że po ekspozycji na ostre światło
słoneczne ludzie o jasnej skórze mieli znacznie obniżony poziom kwasu foliowego we krwi.
W 1996 r. argentyński pediatra P. Lapunzina opisał przypadki trzech młodych, zdrowych
kobiet, które opalały się w solarium we wczesnych tygodniach ciąży i urodziły dzieci
z wadami rozwojowymi cewy nerwowej.
Na podstawie tekstu sformułuj dwa zalecenia, do których powinny stosować się kobiety
we wczesnych tygodniach ciąży, żeby zmniejszyć ryzyko wystąpienia defektów cewy
nerwowej u swoich dzieci.
1. ..................................................................................................................................................
2. ..................................................................................................................................................

Zadanie 18. (2 pkt)
Poniżej przedstawiono zasady zdrowego stylu życia propagowane przez dietetyków:
A. Jedz mniej.
B. Więcej się ruszaj.
C. Częściej jadaj owoce, warzywa i produkty pełnoziarniste.
D. Unikaj "śmieciowego jedzenia" (fast food).
Wybierz dwie z wymienionych zasad i wyjaśnij ich znaczenie dla uniknięcia otyłości.
1. ................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
2. ................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

Zadanie 19. (1 pkt)
Podaj po jednym przykładzie choroby układu krążenia i układu ruchu będących
skutkiem otyłości.
układ krążenia .............................................................................................................................
układ ruchu .................................................................................................................................

Zadanie 20. (2 pkt)
Jaja i larwy pasożytów, takich jak tasiemce (np. uzbrojony i nieuzbrojony), glisty, owsiki,
włośnie, dostają się do organizmu człowieka drogą pokarmową.
Zaproponuj po jednym przykładzie działań, które pozwolą Ci uniknąć zarażenia:
glistą ludzką ...............................................................................................................................
włośniem spiralnym ................................................................................................................. .

Zadanie 21. (2 pkt)
Fragment cząsteczki białka składa się z 24 aminokwasów.
a) Podaj, ile kodonów kodowało informację dotyczącą tego fragmentu białka.
.........................................................................
b) Oblicz, ile nukleotydów składało się na fragment nici DNA kodującej ten fragment
białka.
......................................................................................................................................................

Zadanie 22. (2 pkt)
Na schemacie przedstawiono proces transkrypcji informacji genetycznej. W wyniku tego
procesu mogą powstać różne rodzaje RNA.

Podaj przykłady dwóch rodzajów RNA, które mogą powstać w tym procesie, i określ
funkcję każdego z nich w procesie biosyntezy białka.
1. ................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
2. ................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

Zadanie 23. (1 pkt)
Poniżej wymieniono różne choroby człowieka.
1. malaria 2. fenyloketonuria 3. gruźlica 4. owsica 5. hemofilia 6. mukowiscydoza
Podkreśl zestaw zawierający cyfry, którymi oznaczono nazwy chorób wyłącznie
o podłożu genetycznym.
A. 1, 2, 6 B. 1, 3, 5 C. 2, 5, 6 D. 2, 4, 5

Zadanie 24. (3 pkt)
Kobieta prawidłowo rozróżniająca barwy, której ojciec cierpiał na daltonizm, spodziewa się
bliźniąt: chłopca i dziewczynki. Ojciec bliźniąt prawidłowo rozróżnia barwy. Daltonizm jest
chorobą warunkowaną recesywną mutacją w genie umiejscowionym na chromosomie X.
a) Zapisz genotypy rodziców bliźniąt.
Genotyp matki ......................................... Genotyp ojca .........................................
b) Na podstawie powyższych danych zapisz w ramce krzyżówkę genetyczną i na jej
podstawie określ, jakie jest prawdopodobieństwo (%) wystąpienia daltonizmu
u dziewczynki, a jakie u chłopca.

Zadanie 25. (2 pkt)
U pewnej pacjentki w czerwcu 2008 r. specjaliści z Barcelony zastąpili uszkodzony fragment
tchawicy jego sprawnym odpowiednikiem. Wszczepiony odcinek zrekonstruowano
w następujący sposób:
- Z ciała martwego dawcy pobrano tchawicę. Następnie oczyszczono ją z komórek,
pozostawiając jedynie kolagenowy szkielet.
- Do ponownego obudowania szkieletu kolagenowego wykorzystano komórki macierzyste
pobrane ze szpiku kostnego pacjentki, które umieszczono na szkielecie.
- Tak przygotowany fragment na cztery dni umieszczono w bioreaktorze i po tym czasie
przeszczepiono pacjentce. Komórki macierzyste zróżnicowały się na odpowiednie
komórki tkanek budujących tchawicę.
Po czterech dniach od operacji wszczepiony fragment z trudnością można było odróżnić
od naturalnych tkanek, a po miesiącu rozwinął on własną sieć naczyń krwionośnych.
Pacjentka po operacji nie brała leków immunosupresyjnych, które przeciwdziałają odrzuceniu
przeszczepu.
Podaj dwa powody, dla których pacjentka nie musiała brać leków immunosupresyjnych.
1. ..................................................................................................................................................
2. ..................................................................................................................................................

Zadanie 26. (2 pkt)
Współczesny polski krajobraz ma prawie w całości charakter antropogeniczny
- przekształcony na skutek różnych oddziaływań człowieka.
Podaj dwa przykłady działań człowieka mających wpływ na przekształcanie krajobrazu.
1. ................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
2. ................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

Zadanie 27. (2 pkt)
Liście tego samego gatunku roślin okrytonasiennych zebrano podczas suchego dnia w trzech
miejscach o różnym zapyleniu powietrza: w pobliżu zakładu przemysłowego, przy ulicy
i w parku. Następnie na górne powierzchnie liści przyklejono przezroczystą taśmę
samoprzylepną. Taśmy samoprzylepne (z zebranym pyłem) zdjęto osobno z każdego liścia
i naklejono na biały karton. Przebieg i wyniki obserwacji przedstawiono w uproszczeniu
na rysunku.
a) Określ cel przeprowadzonej obserwacji.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
b) Sformułuj wniosek na podstawie wyników tej obserwacji.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................

Zadanie 28. (1 pkt)
Zapylanie kwiatów jabłoni przez pszczoły jest przykładem pewnego rodzaju zależności
międzygatunkowej.
Podaj nazwę tej zależności i wyjaśnij na czym ona polega w opisanym przypadku.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................

Zadanie 29. (2 pkt)
Leśnicy z Nadleśnictwa Zamrzenica w Borach Tucholskich, gdzie populacja cisa (Taxus
baccata) należy wciąż do najliczniejszych w Europie, realizują projekt ochrony tego gatunku.
W latach 2005-2008 zwiększono obszar rezerwatu w Wierzchlesie do prawie 90 hektarów,
zbudowano kładkę nad torfowiskiem oraz wykonano nowe ogrodzenie, chroniące cisy przed
żerującymi na nich jeleniami. Wytypowano obszary, na których obserwuje się kiełkowanie
i wzrost siewek cisa. Okolice rezerwatu obsadzane są dwuletnimi sadzonkami cisów
wyhodowanymi z nasion pochodzących z rezerwatu.
Przyporządkuj opisane działania leśników, realizowane w ramach programu ochrony
cisów, do podanych niżej form ochrony przyrody.
ochrona czynna ............................................................................................................................
......................................................................................................................................................
ochrona bierna ..............................................................................................................................
......................................................................................................................................................

Matura 2011 - pytania, testy, odpowiedzi, rozwiązania
Sprawdź! Matura 2011. Biologia - odpowiedzi, arkusze, pytania
POBIERZ! Arkusz z matury z biologii, poziom podstawowy
POBIERZ! Arkusz z matury z biologii, poziom rozszerzony