Przewlekłe bóle: wcale nie musisz cierpieć

- Jednym z najbardziej przykrych i nieprzyjemnych doznań. Wrażeniem subiektywnym, inaczej odczuwanym przez każdego z nas. Doświadczamy go w ciągu życia wielokrotnie, chociażby w związku z zabiegiem operacyjnym lub urazem w wypadku komunikacyjnym.

- A z fizjologicznego punktu widzenia?

- Ból pełni rolę ostrzegająco -ochronną. Gdy dotykamy ostrego lub gorącego przedmiotu ostrzega nas przed niebezpieczeństwem. W sytuacji, gdy dojdzie do urazu i uszkodzenia tkanek zmusza do ograniczenia ruchów, przez co minimalizujemy ryzyko pogłębienia się już istniejących lub wystąpienia nowych uszkodzeń ciała.

- Często ból jest tym pierwszym objawem, który niepokoi i to sprawia, że idziemy do lekarza?

- Tak. Dzięki temu możliwe jest rozpoznanie często poważnych chorób na wczesnym etapie ich zaawansowania. Lecz na tym kończy się fizjologiczna, pozytywna rola bólu.

Poza oczywistym i niewątpliwie istotnym faktem, że ból jest odczuciem nieprzyjemnym, powoduje dyskomfort i często ogromne cierpienie, inicjuje w naszym organizmie szereg zmian fizjologicznych, które mogą być przyczyną poważnych powikłań.

Nieskutecznie leczony ból po zabiegu operacyjnym powoduje m.in. wzrost ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca oraz zwiększenie zapotrzebowania mięśnia sercowego na tlen. A to może być przyczyną niedokrwienia i niewydolności układu krążenia.

Ból, który jest przyczyną unieruchomienia chorego po operacji zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań zakrzepowo - zatorowych i płucnych - utrudniony z powodu bólu kaszel i płytkie oddychanie może prowadzić m.in. do zapalenia płuc i niewydolności oddechowej. Ponadto ból wpływa niekorzystnie na funkcję przewodu pokarmowego i stan układu odpornościowego w okresie pooperacyjnym.

- Oczywiście. Chorzy mają prawo oczekiwać, że po zabiegu operacyjnym zostanie u nich zastosowane optymalne postępowanie łagodzące ból, które wyeliminuje cierpienie, zapewni im komfort po operacji i przyczyni się do zmniejszenia ryzyka powikłań.

- Nadal dużym problemem są chorzy cierpiący z powodu bólu przewlekłego. Ze względu na złożone i nie do końca poznane jego mechanizmy oraz wpływ, jaki utrzymujące się przez wiele miesięcy czy lat dolegliwości bólowe wywierają na nasze funkcjonowanie i jakość życia.

- Mówimy o nim, gdy dolegliwości bólowe trwają dłużej niż trzy miesiące lub utrzymują się mimo wygojenia się uszkodzonych tkanek. Ten rodzaj cierpienia dotyczy w Polsce około jednej czwartej badanych powyżej 18 roku życia. Odsetek kobiet i mężczyzn cierpiących z jego powodu wynosi odpowiednio 55 proc. i 45 proc. i jest zbliżony do średniej europejskiej.

- Choroba zwyrodnieniowa stawów, wypadnięcie dysku międzykręgowego, urazy, reumatoidalne zapalenie stawów, migrena. Pacjenci najczęściej skarżą się na bóle kręgosłupa, kolan, głowy, nóg.

- Istotną rolę w leczeniu bólu przewlekłego odgrywa farmakoterapia, która właściwie zastosowana zapewnia dobrą jego kontrolę u prawie 85 proc. chorych.

Rozwój farmakologii i wprowadzenie nowych leków sprawiło, że w ostatnich latach znaczenie zabiegów neurodestrukcyjnych zmalało. Tym niemniej u ok. 15-20 proc. pacjentów z bólem przewlekłym nadal istnieją wskazania do inwazyjnych metod leczenia jak blokady, neurolizy, termolezje.

- Najczęściej do zaburzeń snu, łaknienia, lęku, przygnębienia, depresji, absencji w pracy lub wręcz niemożności kontynuowania pracy zawodowej. Ból przewlekły jest chorobą samą w sobie, która wymaga wielokierunkowego postępowania i całościowego myślenia o osobie, która go doświadcza. Ze zwróceniem uwagi na potrzebę postępowania psychologicznego, a także rehabilitacyjnego, społecznego i zawodowego.

- Leczenia bólu nowotworowego wymaga w Polsce ponad 200 tysięcy osób. W zaawansowanym okresie tej choroby ból o znacznym nasileniu odczuwa ok. 75 proc. chorych, a w terminalnej jej fazie niemalże wszyscy chorzy.

Podstawą leczenia bólu nowotworowego jest farmakoterapia. Poza nią stosujemy radioterapię, chemioterapię, hormonoterapię, leczenie chirurgiczne, inwazyjne techniki anestezjologiczne.

- Często odbiera wiarę w skuteczność oraz sens leczenia i walki z tą chorobą. Bólowi nowotworowemu towarzyszą lęk, gniew i depresja. Trwa on tygodniami, miesiącami, niekiedy latami, przejmuje kontrolę nad umysłem, życiem, doprowadza do depresji i wyczerpania. Dzisiaj nikt nie powinien cierpieć z powodu bólu i każdy mieć prawo do skutecznego jego łagodzenia. Dotyczy to szczególnie pacjentów z chorobą nowotworową.

- W naszym regionie nie ma wystarczającej ilości poradni leczenia bólu, aby można objąć opieką wszystkich chorych z bólem przewlekłym i nowotworowym. Część z nich musi szukać pomocy w innych województwach. Centrum Medyczne "Medyk", przymierza się od Nowego Roku do otwarcia nowoczesnej, dobrze wyposażonej poradni leczenia bólu na kontrakcie z Narodowym Funduszem Zdrowia. Mam nadzieję, że pomożemy wielu cierpiącym pacjentom.